Đảm bảo nguồn cung xăng dầu cho đồng bào dân tộc miền núi Hà Giang

Trên những triền núi cao ngút của Tây Bắc, Đông Bắc, nơi có độ dốc lớn và địa hình hiểm trở, nơi bà con các dân tộc Mông, Dao, Tày, Thái... cần mẫn gùi từng gùi chè, từng quả xoài, từng nải chuối, từng bắp ngô chuyển xuống vùng xuôi tiêu thụ – đang dần hình thành những vùng nông sản không chỉ “sạch”, mà còn “chuẩn xuất khẩu”.

Những năm gần đây, Việt Nam đã không ít lần gây tiếng vang khi đưa xoài Mộc Châu, vải thiều Bắc Giang, chè Shan tuyết Yên Bái, gạo Séng Cù Lào Cai, cam Cao Phong, miến dong Cao Bằng, cà phê, sầu riêng Tây Nguyên… vươn tới các thị trường khó tính như Nhật Bản, Hàn Quốc, UAE, EU, Anh... góp phần khẳng định thương hiệu nông sản Việt trên thị trường thế giới. Có được thành quả này là do các Bộ ngành, địa phương đã nỗ lực vào cuộc để đưa sản phẩm của bà con xuất ngoại.

Tại Bộ Công Thương, nông sản nói chung và nông sản của bà con vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi nói riêng luôn là sản phẩm ưu tiên của Bộ Công Thương trong phát triển thị trường và xúc tiến thương mại. Có thể thấy rằng, thời gian qua xuất khẩu nông sản đã có những dấu hiệu đáng ghi nhận với kim ngạch đạt mức cao.

Những năm vừa qua, chính sách giảm nghèo cho đồng bào dân tộc đã giúp bà con đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi Thủ đô thoát nghèo, phát triển kinh tế bền vững.

Hà Nội hiện có khoảng 50 dân tộc sinh sống, đang lưu giữ và phát huy đa dạng bản sắc văn hóa của các dân tộc trong đại gia đình các dân tộc Việt Nam. Quán triệt sâu sắc quan điểm, đường lối của Đảng, Nhà nước về công tác dân tộc, thời gian qua Hà Nội đã ban hành nhiều chương trình, chỉ thị, nghị quyết để tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, huy động tối đa nguồn lực của Thành phố và các chương trình mục tiêu quốc gia nhằm nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của đồng bào các dân tộc thiểu số trên địa bàn Thủ đô. Đến nay, đời sống kinh tế - xã hội tại các vùng dân tộc thiểu số và miền núi của Thành phố đã có những thay đổi rõ nét.

Đơn cử, xã Khánh Thượng – Ba Vì là xã miền núi xa nhất Thủ đô với trên 90% đồng bào dân tộc Mường sinh sống đã không còn khó khăn vất vả. nguồn lực đầu tư lớn của thành phố đã bê tông hoá những con đường kéo dài đến các thôn xóm sát chân núi. Điện được kéo đến từng hộ dân để đồng bào dân tộc phát triển kinh tế, giảm nghèo.

Trong giai đoạn 2019 – 2024, triển khai chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi và chương trình mục tiêu quốc gi xây dựng nông thôn mới, thành phố đã hỗ trợ trên 5000 tỷ đồng để hỗ trợ đầu tư các chương trình dự án điện đường trường trạm.

Để đẩy mạnh phát triển kinh tế xã hội vùng đặc biệt này, ngành Công Thương đã vào cuộc tích cực. Đến nay, toàn huyện Ba Vì đã đạt mục tiêu nông thôn mới nâng cao, kể cả ở các địa phương khó khăn như Minh Quang, Ba Trại. Có được điều này là do các địa phương đã đạt được các tiêu chí về điện, điện lưới quốc gia đã phủ 100% đến các huyện miền núi, khó khăn của Ba Vì.

Không chỉ bản Hang Kia (xã Hang Kia) hay xã Pà Cò được xem là điểm nóng khét tiếng về ma tuý trên mảnh đất Mai Châu (Hoà Bình) mà nhiều địa phương vùng cao xưa nay vốn ẩn chứa nhiều tệ nạn xã hội giờ đã rất bình yên. Sự đổi thay đó có vai trò không nhỏ của công tác tuyên truyền, phố biến giáo dục pháp luật đến với bà con vùng cao.

Từ trung tâm huyện Mai Châu đi khoảng 30km, vượt qua ngọn núi cao, dốc, chúng tôi đến tới xã Pà Cò. Những ngày cuối năm, Pà Cò đẹp như tranh: Sương giăng lãng đãng giữa vùng núi bao la rộng lớn. Hai bên đường, những vườn mận, vườn đào vừa độ nở, những hộ dân tất bật dệt vải, làm nương. Chỉ ngần này thôi cũng đủ cho thấy cuộc sống ở Pà Cò giờ yên bình, thanh thản đến nhường nào.

Tuy nhiên, trước ngày Pà Cò có được sự yên bình này thì nơi đây từng là điểm nóng về an ninh trật tự và nạn tảo hôn. Do đó, công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật cho đồng bào được cấp ủy, chính quyền các cấp quan tâm. Hàng năm, xã phối hợp với Sở Tư pháp, Ban Dân tộc tỉnh, Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh đẩy mạnh tuyên truyền các pháp luật cho hàng trăm lượt người tham gia. Cùng với đó, tuyên truyền về bình đẳng giới, sinh đẻ có kế hoạch, nhất là các biện pháp ngăn chặn tình trạng tảo hôn, kết hôn cận huyết thống.

Hiện Pà Cò có 1 tuyên truyền viên pháp luật, 1 câu lạc bộ tuyên truyền pháp luật với 15 thành viên. Câu lạc bộ phối hợp cùng các ban, ngành, đoàn thể xã lồng ghép tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; tuyên truyền đẩy lùi hủ tục lạc hậu trong việc cưới, việc tang, xây dựng đời sống văn hóa mới… Nhờ đó, tình hình tội phạm, tệ nạn xã hội cơ bản được kiềm chế, hủ tục lạc hậu từng bước được đẩy lùi.

Nâng cao kiến thức pháp luật cho đồng bào vùng cao

Theo chia sẻ của bà con cũng như lãnh đạo xã Pà Cò: Công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật ở xã được đẩy mạnh đã góp phần nâng cao nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật của người dân, giảm các hành vi vi phạm pháp luật.

Còn với Hang Kia giờ đã hồi sinh là một điểm đến du lịch, điểm "săn" mây hấp dẫn có tiếng trong giới mê xê dịch.

Còn tại Nậm Nhùn - huyện vùng cao, biên giới của tỉnh Lai Châu còn nhiều khó khăn. Dân cư chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số, nhận thức của một số bộ phận người dân về pháp luật còn hạn chế.

Nhằm thực hiện tốt công tác tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật đến mọi tầng lớp nhân dân, huyện đã tập trung triển khai tuyên truyền, phổ biến các luật, quy định mới ban hành; tăng cường phổ biến giáo dục pháp luật về các vấn đề được dư luận xã hội quan tâm, tình hình thực tiễn của cơ quan, đơn vị, các xã, thị trấn.

Theo đó, UBND huyện ban hành các văn bản chỉ đạo, triển khai thực hiện công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật; chỉ đạo các xã, thị trấn, các cơ quan, đơn vị xây dựng kế hoạch phổ biến giáo dục pháp luật phù hợp với điều kiện thực tế ở từng địa phương, đơn vị; chỉ đạo Hội đồng phối hợp phổ biến giáo dục các cấp củng cố, kiện toàn củng cố nâng cao chất lượng các tổ hòa giải và hòa giải viên cơ sở.

Đặc biệt vấn đề hôn nhân cận huyết thống, đây là một hủ tục phổ biến và tồn tại ở nhiều nơi ở vùng dân tộc thiểu số và miền núi, trong đó có ở tỉnh Lai Châu. Vấn nạn này không chỉ vi phạm về mặt đạo đức và pháp luật mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của phụ nữ và trẻ em, làm suy thoái giống nòi và là bước cản lớn đến sự phát triển của kinh tế - xã hội.

Nguyên nhân của hôn nhân cận huyết thống xuất phát từ nhiều lý do: Trình độ dân trí còn thấp, người dân chưa hiểu rõ được hậu quả nặng nề mà hôn nhân cận huyết đem lại tới sức khoẻ và xã hội; ảnh hưởng bởi tập tục văn hóa của vùng dân tộc thiểu số và khu vực miền núi còn lạc hậu, chưa phát triển; người dân khu vực dân tộc thiểu số và vùng núi thường có xu hướng lựa chọn kết hôn với người trong gia đình hoặc gia tộc do hạn chế về mặt giao thông, gây khó khăn trong việc gặp, giao lưu giữa các vùng...

Theo giới chuyên gia, công tác phổ biến, giáo dục pháp luật là khâu đầu tiên của quá trình thi hành pháp luật, có vai trò quan trọng trong việc tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân. Và với đồng bào dân tộc, những địa bàn vùng sâu, vùng xa thì việc tăng cường phổ biến pháp luật lại càng quan trọng hơn bao giờ hết.

Để nâng cao chất lượng công tác phổ biến, giáo dục pháp luật trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số, Nhà nước cần tăng cường đa dạng hóa nguồn lực xã hội, nguồn tài chính từ doanh nghiệp và xã hội hỗ trợ công tác phổ biến, giáo dục pháp luật; chỉ đạo và thực hiện công tác phổ biến, giáo dục pháp luật với công tác hòa giải ở cơ sở và xây dựng cấp xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật.

Bên cạnh đó, huy động lực lượng công an, bộ đội biên phòng cùng vào cuộc; tiếp tục tổ chức lớp tập huấn, bồi dưỡng kiến thức pháp luật, các chủ trương chính sách mới cho người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số, phát huy hiệu quả của mô hình phổ biến, giáo dục pháp luật thông qua đội ngũ người có uy tín; nghiên cứu, xây dựng thêm các mô hình phổ biến, giáo dục pháp luật mới phù hợp với đồng bào dân tộc thiểu số đạt hiệu quả.

Thương mại điện tử ngày càng được mở rộng và hiện đã trở thành phương thức kinh doanh phổ biến được doanh nghiệp, người dân biết đến. Đặc biệt dưới sức ép của COVID-19 đã đưa thương mại điện tử tăng trưởng mạnh mẽ, trở thành kênh mua sắm quen thuộc, đơn vị và trở thành một xu thế tất yếu hiện nay.

Đáng chú ý, thương mại điện tử đã trở thành cầu nối giúp phát triển thị trường tiêu thụ, đặc biệt là các sản phẩm hàng hoá vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Theo đó, các địa phương có vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi cũng kịp thời nắm bắt cơ hội, tận dụng ưu thế của thương mại điện tử để chủ động phân phối, tiêu thụ sản phẩm hàng hóa cho người dân địa phương. Cụ thể như vải thiều Lục Ngạn (Bắc Giang), hành tím Vĩnh Châu (Sóc Trăng), mận tam hoa Bắc Hà (Lào Cai), bí xanh thơm của tỉnh Bắc Kạn... được chào bán ở những vị trí ưu tiên trên những sàn thương mại điện tử có uy tín như Alibaba, Vỏ sò, Postmart, Lazada…

Với lợi thế tốc độ nhanh, phạm vi toàn cầu, có thể kết nối trực tiếp từ người bán tới người tiêu dùng, thương mại điện tử đang giúp phạm vi nhóm hàng, sản phẩm, đối tượng bán hàng được mở rộng hơn và chi phí thấp hơn.

Do vậy, sử dụng kênh thương mại điện tử để thúc đẩy, mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm hàng hóa nói chung và sản phẩm hàng hóa của vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi nói riêng đã trở thành xu thế kinh doanh tất yếu, hướng đến kênh phân phối tiêu thụ hiện đại và bền vững.

Là một trong những tỉnh khá thành công trong việc đưa các sản phẩm hàng hóa địa phương, đặc biệt là các huyện miền núi tiêu thụ thông qua các kênh thương mại điện tử, Bắc Giang phối hợp các sàn thương mại điện tử hỗ trợ 40 hợp tác xã và doanh nghiệp để mở các gian hàng trên các sàn thương mại điện tử và tổ chức hướng dẫn bà con miền núi ngay tại vườn cách làm hình ảnh, tiếp nhận đơn hàng, chốt đơn hàng, cách đóng gói, quy trình vận chuyển hàng đến với người tiêu dùng…

Nằm trong dòng chảy ấy, tỉnh Bắc Giang đã chủ động phân phối, tiêu thụ sản phẩm hàng hóa cho người dân địa phương. Thông qua việc ký hợp tác đưa sản phẩm vải thiều lên 6 sàn thương mại điện tử trong nước và xuyên biên giới, địa phương tiếp tục kích hoạt sàn thương mại điện tử hiện có là “vaithieu.net” và mở đường hàng hóa tiêu thụ lên sàn quốc tế Alibaba để tiêu thụ sản phẩm cho bà con.

Bên cạnh nhiều thuận lợi khi đưa các sản phẩm nông sản, đặc trưng của vùng miền, vùng dân tộc thiểu số, miền núi lên sàn thương mại điện tử, cụ thể ở vùng cao khi tiếp cận với công nghệ vẫn còn gặp nhiều khó khăn. Bởi họ chỉ sản xuất đơn thuần, quy trình đưa ảnh, cập nhật thông tin sản phẩm lên mạng internet vẫn còn lúng túng. Số lượng đơn hàng đặt trên các sàn thương mại điện tử vẫn chưa nhiều; quy trình vận chuyển sản phẩm hoa quả tươi còn khó khăn; thiếu nguồn nhân lực để trực khi khách hàng online đặt hàng.

Để thúc đẩy tiêu thụ các sản phẩm của vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi qua thương mại điện tử, cần sự vào cuộc của rất nhiều bên để hỗ trợ hoạt động thương mại điện tử; trong đó, có việc các đơn vị, các sàn thương mại điện tử hỗ trợ bà con, huấn luyện cách mở gian hàng, cách livestream sản phẩm, cách viết nội dung về sản phẩm.

Về lâu dài, hoạt động đào tạo và phát triển thương mại điện tử cần phải có lộ trình phù hợp để trợ giúp bà con học tập, nâng cao trình độ. Đồng thời, phổ cập các hoạt động về truy xuất nguồn gốc cho bà con nông dân, để tất cả sản phẩm từ trung bình đến những sản phẩm giá rẻ cũng đều có khả năng ứng dụng các công nghệ truy xuất nguồn gốc hiện đại.

Với vai trò đầu mối của Bộ Công Thương về quản lý và phát triển thương mại điện tử, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số những năm qua đã phối hợp với các Bộ ngành, UBND, Sở ban ngành địa phương để triển khai hàng loạt chương trình hỗ trợ, có ý nghĩa thiết thực, có hiệu quả và đóng góp tích cực giúp ổn định đầu ra tiêu thụ trên các kênh phân phối thương mại điện tử cho sản phẩm nông sản của rất nhiều địa phương miền núi trên cả nước.

Thời gian tới, để phát triển hơn nữa việc tiêu thụ sản phẩm của vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi qua các kênh thương mại điện tử, rất cần sự hỗ trợ của các cơ quan quản lý nhà nước, các địa phương cũng như các doanh nghiệp cần có những giải pháp đồng bộ hơn về mặt tổ chức công nghệ, nguồn nhân lực, xây dựng vùng nguyên liệu hàng hóa tập trung làm cơ sở cho phát triển sản phẩm hàng hóa tại các khu vực đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đáp ứng tiêu chuẩn của thị trường cũng như là quy định của các sàn thương mại điện tử …, giúp nông sản của bà con dần được nâng tầm giá trị, có đầu ra ổn định hướng tới nâng cao hơn nữa đời sống cho người dân vùng dân tộc thiểu số.