Gỡ nút thắt thị trường cho sản phẩm vùng cao Phú Thọ

Nỗi trăn trở mang tên “đầu ra”

Báo cáo mới nhất của Sở Công Thương Phú Thọ cho thấy, tỉnh Phú Thọ hiện có 13 huyện miền núi, trong đó có nhiều xã thuộc khu vực III - khu vực đặc biệt khó khăn. Đây là nơi sinh sống của đông đảo đồng bào dân tộc thiểu số, như Mường, Dao, Cao Lan, Sán Chay… với nhiều tiềm năng về nông, lâm sản bản địa. Dù vậy, không khó để nhận thấy một thực tế dai dẳng: sản phẩm có, chất lượng có, nhưng lại thiếu thị trường tiêu thụ ổn định.

Người nông dân nơi đây không ít lần rơi vào cảnh “được mùa mất giá”, hoặc phải bán sản phẩm với giá rẻ mạt vì không có hệ thống bao tiêu bài bản. Trong khi đó, thương lái ép giá, còn doanh nghiệp thì e dè bởi sản phẩm chưa đạt chuẩn truy xuất nguồn gốc, chưa có mẫu mã bao bì hấp dẫn.

Thịt chua là một trong những sản phẩm nông sản vùng cao đặc trưng của Phú Thọ (Ảnh: Trường Foods)

Trước thực trạng trên, Sở Công Thương Phú Thọ đã triển khai hàng loạt giải pháp cụ thể nhằm thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2025, trong đó tập trung hỗ trợ vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi kết nối thị trường. Theo đó, tỉnh đã tập trung vào 2 mũi nhọn chính là thúc đẩy tiêu thụ sản phẩm địa phương và cải tạo, nâng cấp hệ thống chợ nông thôn.

Cụ thể, thông qua Tiểu dự án 2 - Dự án 3 của chương trình, nhiều sản phẩm đặc sản vùng cao như chè Shan tuyết, gạo nếp nương, miến dong Thanh Sơn, tinh dầu quế, mật ong rừng… đã được lựa chọn để hỗ trợ xúc tiến thương mại. Tỉnh đã tổ chức 10 hội nghị kết nối cung cầu, hội chợ hàng Việt và gian hàng quảng bá sản phẩm OCOP tại các sự kiện trong và ngoài tỉnh. Đây không chỉ là nơi trưng bày, giới thiệu sản phẩm mà còn là dịp để nông dân, hợp tác xã tiếp xúc trực tiếp với doanh nghiệp phân phối, mở ra cơ hội tiêu thụ bền vững.

Cùng với đó, Tiểu dự án 1 - Dự án 4 tập trung cải thiện cơ sở hạ tầng thương mại, nhất là hệ thống chợ dân sinh vùng sâu vùng xa. Trong 3 năm qua, đã có 8 chợ được cải tạo, nâng cấp, trong đó ưu tiên khu vực có đông đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống. Việc nâng cấp chợ không chỉ tạo điều kiện thuận lợi cho người dân mua bán mà còn góp phần lưu thông hàng hóa, khơi thông chuỗi giá trị từ sản xuất đến tiêu dùng.

Tuy nhiên, Phú Thọ không dừng lại ở việc “đem sản phẩm ra chợ”. Tỉnh còn đẩy mạnh truyền thông nâng cao nhận thức của bà con về tiêu chuẩn hàng hóa, nhãn mác, truy xuất nguồn gốc. Đây là những yếu tố sống còn nếu muốn vươn ra thị trường lớn.

Phú Thọ triển khai nhiều giải pháp xúc tiến tiêu thụ sản phẩm địa phương (Ảnh: Minh Hùng)

Theo đại diện Sở Công Thương Phú Thọ, thời gian qua, tỉnh đã phối hợp với các tổ chức như Trung tâm Xúc tiến thương mại nông nghiệp, các hiệp hội ngành hàng… để tổ chức tập huấn, chuyển giao công nghệ chế biến, hướng dẫn làm bao bì và marketing sản phẩm. Nhiều mô hình hợp tác xã kiểu mới cũng đã hình thành, trong đó nông dân được tổ chức lại sản xuất theo chuỗi, thay vì mạnh ai nấy làm như trước. Chỉ khi người dân hiểu rằng sản phẩm của mình có thể thành hàng hóa chứ không chỉ để dùng trong nhà, thì câu chuyện đầu ra mới thực sự được giải quyết một cách căn cơ.

Các hợp tác xã, doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh cũng chú trọng đẩy mạnh các giải pháp xúc tiến thương mại, kích cầu tiêu dùng sản phẩm vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Bà Phạm Thị Hạnh – Giám đốc Hợp tác xã sản xuất chè an toàn Long Cốc, huyện Tân Sơn cho hay: “Chúng tôi đã nỗ lực xây dựng thương hiệu chè đạt tiêu chuẩn OCOP 4 sao, nhằm nâng cao giá trị sản phẩm và mở rộng thị trường tiêu thụ. Việc tham gia các chương trình xúc tiến thương mại giúp sản phẩm chè Long Cốc được nhiều người tiêu dùng biết đến hơn”.

Đại diện Hợp tác xã thịt chua Thanh Sơn, huyện Thanh Sơn cũng chia sẻ, việc bảo tồn và phát triển món thịt chua truyền thống không chỉ giữ gìn nét văn hóa ẩm thực đặc sắc của vùng Đất Tổ mà còn tạo công ăn việc làm và thu nhập ổn định cho hàng chục lao động địa phương. Tuy nhiên, chúng tôi vẫn gặp khó khăn trong việc mở rộng thị trường tiêu thụ.

Đề xuất mở rộng cánh cửa thị trường

Bước sang giai đoạn 2026 - 2030, tỉnh Phú Thọ đề xuất tiếp tục ưu tiên đầu tư cho hệ thống thương mại vùng dân tộc thiểu số và miền núi theo hướng hiện đại, bền vững. Trọng tâm là mở rộng các kênh tiêu thụ thông qua sàn thương mại điện tử, phát triển thương hiệu vùng miền, đồng thời hình thành các cụm liên kết ngành, từ trồng trọt, sơ chế, chế biến đến phân phối.

Phú Thọ gắn tiêu thụ sản phẩm với phát triển du lịch (Ảnh: Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch Phú Thọ)

Bên cạnh đó, tỉnh cũng kiến nghị Trung ương tiếp tục hỗ trợ vốn cho các dự án cải tạo chợ, chợ phiên văn hóa, hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư vào vùng khó khăn theo mô hình “đặt hàng sản xuất, bao tiêu sản phẩm”.

Một điểm sáng cần nhân rộng là các chương trình giới thiệu sản phẩm địa phương tại hệ thống siêu thị như WinMart, Co.opmart, GO… Đây chính là cầu nối hữu hiệu để sản phẩm vùng cao Phú Thọ không chỉ “đi chợ” mà còn “vào phố”, “vào bếp” của người tiêu dùng đô thị.

Câu chuyện thị trường cho sản phẩm vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi không còn là việc riêng của từng hộ, từng xã mà là bài toán tổng thể về liên kết vùng, liên kết chuỗi, liên kết chính sách. Phú Thọ đang đi đúng hướng khi kết hợp linh hoạt giữa đầu tư hạ tầng, hỗ trợ tiêu thụ, nâng cao năng lực sản xuất và xúc tiến tiêu thụ sản phẩm địa phương. Nhờ đó, sản phẩm của bà con không chỉ dừng lại ở phiên chợ quê mà có thể vươn ra các sàn thương mại điện tử, siêu thị thành thị và cả những thị trường xuất khẩu.