Giấc mơ thoát nghèo ươm mầm từ những hạt cà phê

Từ hạt cà phê đến giấc mơ đổi đời

Trong hơi sương bảng lảng giữa núi rừng Tây Bắc, những hạt cà phê đang âm thầm viết nên một câu chuyện lớn – câu chuyện về khát vọng vượt nghèo của những người phụ nữ dân tộc thiểu số nơi huyện nghèo Mường Ảng, tỉnh Điện Biên. Từ những bàn tay thô ráp của chị em quanh năm bám nương, cây cà phê đã được nâng niu, chế biến thành thương hiệu, thành niềm tự hào và là nguồn sống bền vững.

Ở nơi tưởng chừng chỉ có cái nghèo đeo bám như định mệnh, cà phê đã trở thành một cuộc cách mạng thầm lặng, khởi nguồn từ khát vọng sống mạnh mẽ, tinh thần dấn thân học hỏi và sự kiên định của những người phụ nữ dân tộc Thái.

Chị Tòng Thị Noọng đến từ thương hiệu “Cà phê Chị Em”. Ảnh: Ngọc Hoa

Cùng cán bộ và một số bà con đi thăm cơ sở kinh doanh cà phê của nhân dân bản Na Luông, xã Ảng Nưa, trò chuyện với chúng tôi khi tay vẫn thoăn thoắt rang cà phê, chị Tòng Thị Noọng đến từ thương hiệu “Cà phê Chị Em” bày tỏ: “Cà phê không chỉ là một loại nông sản, mà còn là nguồn sống, là niềm hy vọng của gia đình tôi và nhiều hộ dân xung quanh. Việc xây dựng thương hiệu "Cà phê Chị Em", không chỉ mang lại thu nhập ốn định cho gia đình mà còn tạo việc làm cho bà con đồng bào trong vùng."

Theo đó, nếu có ai từng chứng kiến hành trình của nhóm "Cà phê Chị Em", hẳn sẽ hiểu rằng nghèo khó không phải rào cản, mà là động lực để bứt phá. Chia sẻ về hành trình vươn lên từ cà phê chị Tòng Thị Noọng cho hay, nhóm được tạo lập bởi nhóm 4 chị em dân tộc Thái gồm: Chị Tòng Thị Noọng, Tòng Thị Hoài, Tòng Thị Ngoan, Lò Thị Tiên.

Khi cái nghèo vẫn còn đè nặng trên từng mái nhà, các chị mạnh dạn đứng lên – không xin trợ cấp, không trông chờ mà tự mình học, tự mình làm. Đầu tiên là học cho thạo tiếng phổ thông, học kĩ thuật trồng trọt, chăm bón, thu hoạch, chế biến cà phê, học kiến thức kinh doanh, thương mại…

Ban đầu “Nhóm Chị Em” chỉ thu hái, liên kết kinh doanh, bán nhân xanh cho một số công ty sản xuất cà phê tại Hà Nội. Tuy nhiên, từ năm 2019, các chị đã triển khai thêm mô hình sản phẩm cà phê thành phẩm mang thương hiệu “Cà phê Chị Em” do nhóm tự sản xuất. Từ nguồn vốn vay, bốn chị em tiến thành xây dựng khu nhà kính để phơi sấy hạt cà phê, mua thêm máy móc, thiết bị rang, xay cà phê. Sản phẩm làm ra chủ yếu theo phương thức chế biến, ngâm ủ thủ công truyền thống, có sự hỗ trợ của máy móc. “Cà phê Chị Em” là cà phê sạch, nguyên chất, hương vị tự nhiên, thơm ngon đậm đà.

Nhóm "Cà phê Chị Em" không chỉ là một thương hiệu, mà là biểu tượng của sự thay đổi tư duy trong cách làm kinh tế. Ảnh: Ngọc Hoa

“Chúng tôi từng không dám mơ tới việc có thương hiệu. Chỉ mong bán được cà phê không bị ép giá, có tiền cho con ăn học là mừng rồi. Nhưng càng làm càng hiểu, cà phê không chỉ là quả trên cây, mà là cả một hành trình làm chủ cuộc sống. Đến nay, mỗi năm, “Cà phê Chị Em” chế biến khoảng 35 tấn cà phê tươi, tương đương 5-5.5 tấn thành phẩm, và đang từng bước khẳng định thương hiệu trên thị trường, tạo việc làm ổn định cho bà con trong bản”, chị Tòng Thị Noọng tâm sự.

"Cà phê Chị Em" không chỉ là một thương hiệu, mà là biểu tượng của sự thay đổi tư duy trong cách làm kinh tế tại cộng đồng dân tộc thiểu số. Từ chỗ “chỉ biết trồng cà phê để bán rẻ”, các chị giờ đây chủ động kiểm soát chất lượng, học cách xây dựng hình ảnh, nắm bắt nhu cầu thị trường, từng bước đưa sản phẩm đến tay người tiêu dùng thông qua mạng xã hội và sàn thương mại điện tử.

Tuy còn gặp nhiều khó khăn về hạ tầng, kỹ năng bán hàng online, chi phí quảng bá…, nhưng họ vẫn không nản lòng. “Cái mình thiếu thì học. Chậm nhưng không lùi” – câu nói ngắn gọn của chị Noọng lại mở ra cả một triết lý sống kiên cường.

Đặc biệt, mô hình không chỉ giúp các chị tự thoát nghèo mà còn tạo ra hệ sinh thái kinh tế cộng đồng: mua cà phê tươi từ bà con trong bản, đào tạo kỹ thuật, chia sẻ kiến thức sản xuất, trao quyền cho phụ nữ. Từ chỗ e dè, rụt rè, giờ đây phụ nữ Na Luông đã biết bàn chuyện thương hiệu, tính toán đầu tư, dám nghĩ lớn.

Cà phê mang theo giấc mơ vươn xa

Nhìn nhận rõ vai trò chiến lược của cây cà phê trong công cuộc xóa đói giảm nghèo, Chính quyền huyện Mường Ảng đã và đang triển khai nhiều giải pháp để đưa cà phê thành cây trồng chủ lực, góp phần giúp bà con dân tộc cải thiện đời sống. Cùng với những mô hình tự thân như “Cà phê Chị Em”, huyện đang có kế hoạch mở rộng diện tích cà phê lên 5.000 ha vào năm 2030, nâng cao năng suất, cải thiện chất lượng, thúc đẩy chế biến sâu và hỗ trợ xây dựng thương hiệu.

Theo ông Nguyễn Phùng Thông – Phó Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Mường Ảng cho biết, cà phê hiện là cây xóa đói giảm nghèo hiệu quả nhất ở địa bàn huyện. Nhờ cây cà phê, nhiều hộ dân đã thoát nghèo, có thu nhập bền vững, từ đó ổn định xã hội và giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc

Huyện Mường Ảng đang có kế hoạch mở rộng diện tích cà phê lên 5.000 ha vào năm 2030. Ảnh: Ngọc Hoa

“Hiện nay, về sản lượng, diện tích cà phê kinh doanh ổn định khoảng 2.000 ha, cho năng suất 15 - 20 tấn quả tươi/ha mỗi vụ. Trong những năm gần đây, sản lượng đạt từ 15.000 đến 20.000 kg quả tươi. Với sản lượng trên đã góp phần nâng cao thu nhập và tạo việc làm cho hàng trăm lao động trên địa bàn”, ông Nguyễn Phùng Thông cho hay.

Trong thời gian tới, huyện Mường Ảng sẽ tiếp tục hỗ trợ người dân nhằm tạo việc làm bền vững và nâng cao thu nhập. Đặc biệt, tập trung phát triển vùng trồng và nâng cao chất lượng cây cà phê. Theo đó, với định hướng tiếp theo, UBND sẽ tiếp tục hỗ trợ đồng bào dân tộc thiểu số tham gia chế biến sâu, giúp nâng cao giá trị sản phẩm, không chỉ dừng lại ở cà phê tươi mà còn đầu tư vào máy móc, công nghệ chế biến.

Đặc biệt, Chính quyền huyện đã và đang triển khai nhiều chính sách nhằm hỗ trợ người dân và doanh nghiệp trong sản xuất và tiêu thụ cà phê. Các chương trình hỗ trợ về vốn vay ưu đãi, đào tạo nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cũng được đẩy mạnh nhằm giúp bà con phát triển sản xuất một cách bền vững. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả cao hơn, ông Nguyễn Phùng Thông mong muốn nhận được thêm sự hỗ trợ từ các cấp chính quyền trong việc tái canh cây cà phê, cung cấp vốn để xây dựng cơ sở hạ tầng và hệ thống tưới tiêu, từ đó đảm bảo sản phẩm đạt chất lượng cao hơn.

Có thể nói, cây cà phê không chỉ là nguồn thu nhập chính mà còn là động lực giúp bà con ở Mường Ảng cải thiện đời sống, vươn lên thoát nghèo bền vững. Với sự đồng hành của chính quyền và tinh thần lao động miệt mài của người dân, tin rằng trong tương lai không xa, cà phê Mường Ảng sẽ trở thành thương hiệu mạnh, vươn tầm ra thị trường trong nước và quốc tế.